«سرآغاز»
فایده ی تاریخ
مورخان و تاریخ دانان فاید ههای بسیاری برای تاریخ گفته اند. از جمله ی آنان ابن خلدون است که گفته است : «… برای دانستن علم تاریخ … سودهای فراوان و هدف شریف وجود دارد . فن تاریخ، ما را به سرگذشت و خوی ملت ها و دولت ها و سیاست های پادشاهان گذشته آگاه می کند.»
ابوالحسن بیهقی می گوید : « تواریخ خزاین اسرار امور است. لاجرم هر که در تاریخ تامل کند، در هر واقعه که او را پیش آید، نتیجه ی عقل جمله عقلای عالم به وی رسیده باشد و دست غوغا و لشکر وقایع و حوادث از تاراج ذخایر فکرت او بسته باشد.»
بنابراین به نظر بیهقی نیز، فواید تاریخ عبارتند از:
۱_ برخورداری از خرد عقلای جهان
۲_ تشخیص راه درست و صحیح در هر حادثه ای که برای شخص اتفاق افتد، با عبرت و پند گرفتن از حوادث مشابه آن در تاریخ.
بله، برای دانستن تاریخ دلایل زیادی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره شد،اما می توان گفت مهم ترین فایده ی تاریخ، این است که فهم گذشته و آگاهی از آنچه که پیش از زمان حاضر روی داده است، سبب می شود تا وقایع امروز را بهتر درک کنیم و از آن بالاتر اینکه، دانستن گذشته (تاریخ ) کلیدی است برای فهم آینده.
پس به طور قطع یکی از دانش های بسیار مفید برای انسان، دانش تاریخ است و دانستن تاریخ کشور خود، از مهم ترین و ضروری ترین های دانستنی های تاریخ است. آنگاه برای ما که تاریخ کشورمان ایران، نقش به سزایی در تاریخ کل جهان و همه تمدن ها و پیشرفت دانش بشری و تمدن در روی کره زمین داشته است، این ضرورت به منتهای اهمیت و ارزش هم می رسد. پس ما باید تاریخ فلات ایران (کشور عزیزمان) را نیک بدانیم. به ویژه که تاریخ این فلات که کشور ما هست براستی افتخار آمیز هم است. این تاریخ در عین حال بسیار هم پندآموز و تجربه آور است.
یادمان باشد « تاریخ تنها شرح حوادث گذشته نیست. بلکه تاریخ، علمی است برای توجیه هستی ها و رویدادهای امروز، در راستای شناخت سیمای مطلوب جهان فردا».
امروز به ویژه برای ما که در این روزگار زندگی می کنیم خوب است بدانیم که در گذشته دور چگونه بوده ایم و در گذشته نزدیک چه شده است که اینک در این ایستگاه از قافله ی تمدن ایستاده ایم.
اما، چرا ما در اینجا از تاریخ سخن گفتیم؟! درحالی که موضوع و عنوان این کتاب، شاهنامه است!
پاسخ آن است که شاهنامه به تمامی، تاریخ ایران است. تاریخ ایران در عهد کهن و نیز در عهد باستان. دیگر باید این افسانه را فراموش کرد که دشمنان این ملت و این سرزمین شاهنامه را افسانه می خوانند. شاهنامه تاریخ صادق و درست ایران است و از آنجا که تاریخ ایران نقش مهم و موثری در تاریخ تمدن کل جهان و کل بشر داشته است، می توان گفت: شاهنامه به نوعی تاریخ تمدن بشر و تاریخ همه ی جهان هم است.
یکی از اهداف اصلی این کتاب نیز همین است که هم میهنان و خوانندگان دریابند ، آنچه در شاهنامه است، تاریخ واقعی است.
آری، شاهنامه، بیان کننده ی تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم است و فردوسی گزارشگر صادق این تاریخ است که آن را با امانتداری کامل به زبان زیبای نظم درآورده است.
البته وقتی ما این تاریخ را می خوانیم، در کنار آن وقایع تاریخی، با رویدادهای علمی، جغرافیایی، تبارشناسی و آب و هوای آن دوران و … نیز آشنا می شویم و حتی با علوم در آن زمانه ی دور دست از جمله با پزشکی و نجوم و …آشنا می گردیم.
از این رو ، هدف نویسنده نیز از تدوین این کتاب آن است که خواننده ضمن آشنایی بیشتر با شاهنامه، با برخی نکات و نیز برخی رموز آن نیز آشنا شود . چون در جاهایی از شاهنامه وقایع و رویدادهای تاریخی ایران به گونه ای با زبان رمز بیان شده است. خود حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز می گوید: این کتاب را هرگز دروغ و افسانه مپندارید. بلکه هر جای آن که با عقل و منطق قابل فهم بود، به آن وسیله آن را دریابید ؛ اما جاهایی از آن نیز رمز و رازی دارد که باید آنها را دانست:
تو این را دروغ و فسانه مدان به کی سان رَوِشنِ زمانه مخوان
از آن هرچه اندر خورد با خرد دگر بر ره رمز معنی برد